Kamica nerkowa jest jednym z najczęściej występujących schorzeń układu moczowego. Polega ona na obecności w drogach moczowych nierozpuszczalnych złogów, powstających wskutek wytrącania się substancji chemicznych zawartych w moczu, gdy ich stężenie przekroczy próg rozpuszczalności. Kamica nerkowa jest dosyć częstą dolegliwością, bo w Europie dotyka aż 5-10 proc. populacji. W wielu przypadkach za rozwój choroby odpowiedzialne są czynniki, które w łatwy sposób można wyeliminować. Co powoduje powstawanie kamicy nerkowej i jaka jest jej profilaktyka?
Przyczyny powstawania kamieni nerkowych
Mocz ma u większości osób bardzo podobny skład. Dlaczego w takim razie u jednych powstają kamienie w nerkach, a u innych nie? Bezpośrednia przyczyna powstawania kamicy nerkowej nie jest znana. Wiadomo jednak, że pewne czynniki sprzyjają jej tworzeniu, tzw. czynniki ryzyka. Są to:
- odwodnienie organizmu, spowodowane zbyt małą objętością przyjmowanych płynów lub przebywaniem w klimacie gorącym,
- wysokie stężenie w moczu substancji powodujących kamienie, takich jak szczawiany, wapń, fosforany, kwas moczowy, cystyna,
- dodatni wywiad rodzinny w kierunku kamicy nerkowej,
- nawracające zakażenia układu moczowego,
- choroby nerek
- zaburzenia metaboliczne
- zastój moczu,
- choroby przewodu pokarmowego
- stosowanie niektórych leków – np. preparatów zawierających wapń, witaminę D oraz witaminę C w dużych dawkach,
- długotrwałe unieruchomienie
Objawy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa zazwyczaj przez wiele lat nie daje żadnych objawów, choć oczywiście może być wykryta przypadkiem, w trakcie np. prześwietlenia bądź usg jamy brzusznej. Chory zazwyczaj dowiaduje się, że ma problem z kamieniami w nerkowymi, gdy dopada go atak kolki nerkowej. Dochodzi do niego, gdy kamień zamyka światło przewodu moczowego, powodując obrzęk nerek lub nerki i wywołuje atak kolki nerkowej. To stan wymagający natychmiastowej interwencji specjalisty. Po pierwsze trzeba szybko uśmierzyć ból, który jest nie do zniesienia – jego natężenie jest tak duże, że często towarzyszą mu nudności i wymioty. Po drugie – przedłużający się bezmocz prowadzi do zniszczenia nerek. U ponad 70% osób z rzadką chorobą dziedziczną, jak kwasica kanalików nerkowych, dochodzi do rozwoju kamicy nerkowej. Innymi chorobami dziedzicznymi wpływającymi na rozwój choroby są cystynuria (zbyt duża ilość cystyny) i hiperoksaluria (zbyt duże wytwarzanie szczawianów) jako choroba wrodzona i nabyta oraz hiperkalcuria (zbyt wysoki poziom wapnia wydalanego z moczem).
Jak należy leczyć kamicę nerkową
Należy przystąpić też do systematycznego leczenia kamicy nerkowej, mającego na celu zapobieganie powstawaniu nowych kamieni, powiększaniu się istniejących i występowaniu napadów bólowych Duże kamienie nerkowe, których samoistne odejście nie jest możliwe, usuwamy współcześnie za pomocą litotrypsji (kruszenie kamieni falami wstrząsowymi wytwarzanymi zewnątrzustrojowo). Przypadki, w których istnieje zakażenie bądź zmiany zastoinowe w nerce, wymagają niekiedy leczenia operacyjnego.
Kamica nerkowa – rozpoznanie
Po przebytym napadzie kolki nerkowej należy bezwzględnie poddać się dalszym badaniom. Konieczne jest nie tylko badanie moczu, ale również badanie USG i ewentualnie radiologiczne układu moczowego.
Kamica nerkowa – dieta
Przy kamicy nerkowej kluczowa jest odpowiednia dieta, picie dużej ilości płynów, szczególnie moczopędnych wód mineralnych, oraz środki rozszerzające drogi moczowe, które ułatwiają wypłukanie kamieni. Dietę w kamicy nerkowej ustala się w zależności od typu schorzenia.
Jakie choroby sprzyjają powstawaniu kamieni nerkowych?
W ludzkim moczu występują substancje chemiczne, z których w sprzyjających warunkach mogą powstawać kamienie nerkowe. Nadmiar tych substancji może być efektem innych chorób np. dny moczanowej, osteoporozy, schorzeń układu pokarmowego. Kamienie mogą powstawać też w wyniku zmniejszenia przepływu moczu np. na skutek łagodnego przerostu gruczołu krokowego i wad anatomicznych dróg moczowych. Również choroby nowotworowe i unieruchomienie pacjenta przez dłuższy czas może sprzyjać rozwojowi kamicy nerkowej. Dlatego ważne jest prawidłowe leczenie tych chorób i odpowiednia dla nich dieta
Co jeść, żeby nie zmagać się z kamicą nerkową?
Pamiętaj, nie należy nadużywać warzyw i owoców zawierających szczawiany takich, jak szpinak, rabarbar, szczaw, buraki, a ich konsumpcję najlepiej połączyć z produktami bogatymi w wapń, czyli z mlekiem i jego przetworami. Wapń bowiem wiąże szczawiany w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu trudnej wchłaniają się do krwi i mniej ich przenika do moczu, gdzie mogłyby stać się budulcem kamieni. Do warzyw doskonały będzie sos beszamelowy z mleka czy ser feta, a do rabarbaru budyń. Trzeba jednak wiedzieć, że nadużywanie gotowych preparatów zawierających wapń też sprzyja powstawaniu kamieni. Przyczyną kamicy nerkowej są również moczany. Ich nadmiar w moczu może być spowodowany zbyt dużą ilością spożywanego mięsa oraz przyjmowaniem wysokich dawek witaminy C. Problemem jest także otyłość. Groźna może okazać się również dieta zbyt bogata w sól kuchenną, białko zwierzęce, tłuszcze. Poza tym osoby pijące za mało wody mogą mieć niewystarczającą dobową produkcję moczu, a co za tym idzie zwiększone ryzyko powstawania kamicy nerkowej.
