Obecnie naprawdę bardzo dużo ludzi zmaga się z różnego rodzaju chorobami płuc, a jedną z najbardziej powszechnych, jest przewlekła obturacyjna choroba płuc. Czym tak naprawdę jest ta choroba? Kiedy się z nią zmagamy, nawet najprostsza, kluczowa i podstawowa czynność, jaką jest oddychanie, jest niezwykle trudna, a przede wszystkim, również bardzo bolesna. Warto wiedzieć, że POChP rozwija się przez długi, długi czas, choroba ta nie może nas ona zaatakować nagle. Bardzo często, ta właśnie niezwykle poważna choroba płuc jest skutkiem palenia papierosów.
Czym tak naprawdę jest choroba POChP
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, ang. chronic obstructive pulmonary disease, COPD) to schorzenie, które charakteryzuje się przede wszystkim zmniejszeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe oraz nieprawidłową odpowiedzią zapalną płuca na szkodliwe pyły lub gazy. Najważniejszą przyczyną choroby jest nałogowe palenie papierosów. Cechą charakterystyczną jest postępowanie choroby i brak możliwości całkowitego przywrócenia przepływu do stanu pierwotnego. Możemy jedynie, poprzez odpowiednie leczenie, starać się hamować postęp schorzenia.
Jakie są przyczyny przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
POChP wiąże się z nieprawidłową reakcją zapalną w obrębie dróg oddechowych na pyły i gazy. Najczęściej (około 90% przypadków) jest to dym tytoniowy. U palaczy papierosów znacznie wyższe jest ryzyko zachorowania (pierwszym objawem jest kaszel po papierosach z dużą ilością odkrztuszanej plwociny). Mniejsze ryzyko, ale wciąż dużo wyższe niż u niepalących, występuje u palących fajkę i cygara. Również bierne palenie podwyższa ryzyko zachorowania. Innym czynnikiem ryzyka może być narażenie (często zawodowe) na szkodliwe pyły i substancje chemiczne, które drażnią drogi oddechowe i wywołują stan zapalny. Nieodpowiednie spalanie biomasy w warunkach domowych odpowiada za występowanie choroby u kobiet w krajach rozwijających się. Jeśli chodzi o przyczyny genetyczne, czynnikiem ryzyka rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest genetycznie uwarunkowany niedobór alfa1-antytrysyny – białka chroniącego tkankę łączną przed niszczeniem. Gdy jest jej zbyt mało, rozwija się rozedma płuc. Do innych czynników ryzyka POChP zalicza się m.in. płeć męską, zaburzenia rozwoju płuc, zarówno w życiu płodowym, jak i we wczesnym dzieciństwie, częste infekcje bakteryjne i wirusowe w wieku dziecięcym. Nie udowodniono jak dotąd wpływu niedożywienia i współistnienia astmy oskrzelowej na rozwój POChP, jednak istnieją badania mogące potwierdzać te tezy.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc – rozpoznanie
Rozpoznanie POChP wymaga konsultacji lekarskiej, najlepiej specjalisty chorób płuc. Opiera się ono przede wszystkim na odpowiednio zebranym wywiadzie lekarskim, badaniu przedmiotowym oraz badaniach dodatkowych. W każdym przypadku powinno być wykonane badanie radiologiczne (rentgen płuc). Dla potwierdzenia rozpoznania POChP konieczne jest również wykonanie spirometrii. Podstawowym badaniem wykonywanym w diagnostyce obturacyjnej choroby płuc jest badanie spirometryczne.
Precyzyjnym wyznacznikiem ciężkości choroby jest szybkość przepływu powietrza z płuc w czasie pierwszej sekundy natężonego wydechu, czyli w skrócie FEV1. Zmienną tę mierzy się podczas specjalnego pomiaru siły wydechu – spirometrii. Spirometr mierzy automatycznie zarówno objętości jak i szybkości wydmuchiwanego powietrza z płuc. Najważniejszą informacją uzyskiwaną ze spirometrii jest wartość przepływu oraz objętość powietrza wydmuchiwanego w pierwszej sekundzie forsownego wydechu. Stopień zmniejszenia objętości powietrza wydmuchiwanej w pierwszej sekundzie forsownego wydechu (FEV1) w stosunku do pojemności życiowej płuc (FVC) oraz w stosunku do normy u zdrowego człowieka określa skalę zwężenia dróg oddechowych. W badaniu spirometrycznym u osób z POChP stosunek FEV1/FVC jest mniejszy od 70%. Zmniejszenie przepływu powietrza związane jest ze zmianami zapalnymi, głównie w obrębie obwodowych dróg oddechowych, które powodują ich zwężenie i są przyczyną patologicznej przebudowy płuc. Zmiany te są wynikiem reakcji płuc na dym tytoniowy, pyły i gazy.
Innym badaniem diagnostycznym jest gazometria, której zadaniem jest ocena stężenia poziomu gazów we krwi. Żeby mogła ona zostać przeprowadzona należy pobrać krew z tętnicy pacjenta i zmierzyć w niej stężenie tlenu i dwutlenku węgla. Ważne: wysoki poziom dwutlenku węgla i niski poziom tlenu wskazuje na przewlekłe zapalenie oskrzeli.
Można również wykonać pulsoksymetrię, która polega na założeniu na płatku ucha pacjenta czujnika mierzącego zawartość tlenu we krwi.
Przebieg POChP ma charakter postępujący. Jeżeli chory odpowiednio wcześnie nie zerwie z nałogiem palenia i nie będzie prawidłowo leczony to w szybkim tempie może dojść do wystąpienia niewydolności oddechowej, utrudniającej normalne funkcjonowanie i wymagającej nierzadko domowej tlenoterapii.
Leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
Jeśli badanie wykaże, że chorujemy na POChP i nie jest to jeszcze stadium zaawansowane, zwykle wystarczy rzucić palenie, dobrze się odżywiać i zacząć systematycznie ćwiczyć. Płuca same się nie naprawią, ale postęp choroby będzie znacznie spowolniony. Jeżeli natomiast POChP jest zaawansowana, szanse na powrót do zdrowia są znikome. Ale możemy przedłużyć sobie życie. Warunkiem koniecznym jest zerwanie z nałogiem oraz regularne przyjmowanie leków.
