Rentgen, inaczej badanie rentgenowskie (RTG), jest jednym z najczęściej wykonywanych badań podczas diagnostyki chorób.
Na czym polega badanie rentgenowskie?
Rentgen (RTG) polega na prześwietleniu danej części ciała promieniami rentgenowskimi. Obraz otrzymywany jest na różnych nośnikach, takich jak: detektor pokryty związkami selenu, płyta fosforowa lub błona RTG. Uzależnione jest to od wyposażenia placówki medycznej. Płyta fosforowa lub detektor umożliwiają otrzymanie obrazu cyfrowego. Można również obraz zapisać na płycie CD. Natomiast wykorzystanie błon RTG wyklucza obraz cyfrowy.
Badanie rentgenowskie – wskazania
Najczęściej wykonywanym badaniem rentgenowskim w publicznych placówkach medycznych jest RTG klatki piersiowej. Związane jest to między innymi z faktem, iż lekarze medycyny pracy wymagają obrazowania klatki piersiowej mniej więcej co 4 lata. Lista wskazań do przeprowadzenia badania rentgenowskiego jest długa. Obejmuje zarówno choroby, jak i urazy. Do najczęstszych należą:
- urazy kości oraz stawów,
- zmiany zwyrodnieniowe,
- choroby reumatoidalne,
- cechy stanu zapalnego w klatce piersiowej, jak: obrzęk płuc, uporczywy kaszel lub duszności,
- choroby układu pokarmowego, np. podejrzenie perforacji lub niedrożności jelit,
- choroby układu wydalniczego, np. kolka lub kamienie nerkowe.
Przygotowanie do RTG
Przed wykonaniem badania rentgenowskiego nie trzeba rezygnować z przyjmowania stałych leków. Do RTG przewodu pokarmowego, w szczególności górnego odcinka, powinno się podejść na czczo, aby wynik badania był wiarygodny. W przypadku dolnego odcinka przewodu pokarmowego zaleca się oczyszczenie jelit. W tym celu lekarz przepisuje odpowiednie środki farmakologiczne, w Polsce najczęściej jest to fortrans, który należy rozpuścić w wodzie i wypić 24 godziny przed badaniem. W czasie hospitalizacji dodatkowo wykonywana jest lewatywa. Na szpitalnych oddziałach ratunkowych w nagłych przypadkach RTG przeprowadza się od razu, bez specjalnego przygotowania.
Przebieg badania rentgenowskiego
Przed badaniem należy podpisać zgodę na jego wykonanie. Dodatkowo kobiety w wieku 18–40 lat, czyli w okresie rozrodczym, muszą zaświadczyć, iż nie są w ciąży. Na badanie wykonywane planowo należy zabrać skierowanie. Lekarz powinien zawsze poinformować pacjenta o wskazaniach do RTG. Wyjątkiem są sytuacje nagłe, ratujące życie, kiedy osoba jest nieprzytomna lub niemożliwy jest z nią logiczny kontakt.
Podczas badania nie wolno się poruszać. Pozycja uzależniona jest od miejsca ciała, które jest prześwietlane. Przykładowo w przypadku klatki piersiowej lub odcinków kręgosłupa zalecana jest pozycja stojąca. Rentgen przeprowadza się wówczas na maksymalnym wdechu lub wydechu. W pozycji leżącej najczęściej wykonywane jest RTG głowy.
Niekiedy, głównie w przypadku przewodu pokarmowego, zalecany jest rentgen z kontrastem. Badanie może być jedno- lub dwukontrastowe. Najpierw lekarz podaje tzw. papkę barytową, dodatkowo może włączyć powietrze lub gaz, który powstaje ze związków kwaśnej treści żołądkowej.
Badanie rentgenowskie – przeciwwskazania
Jedynym ważnym przeciwwskazaniem do RTG jest ciąża. Jednak w sytuacjach nagłych, gdy zagrożone jest życie matki, ostateczną decyzję podejmuje lekarz prowadzący. Nie zaleca się wykonywania RTG u małych dzieci ze względu na silne napromieniowanie jeszcze rozwijającego się organizmu. Nie prześwietla się również osób cierpiących na poważne schorzenia, u których nie ma możliwości zmiany sposobu leczenia, niezależnie od wyniku.
Postępowanie po badaniu rentgenowskim
Badanie rentgenowskie nie jest inwazyjne. Jeśli był podany kontrast, pacjenta należy obserwować przez minimum 30 minut po prześwietleniu. Mogą bowiem wystąpić u niego skutki niepożądane, np. nudności lub wymioty.
W zależności od sprzętu radiologicznego pacjent otrzymuje płytę wraz z opisem badania lub kliszę, którą należy przechowywać w suchym miejscu. Dokumentacja medyczna, w tym wyniki RTG, przechowywane są w miejscu badania przez minimum 20 lat.
